علی شریفیان
جدایی‌طلبی كبك به شكل‌های گوناگون یكی از كشمكش‌های اصلی سیاسی كانادا و كبك بوده و درتمام امور، این موضوع به نوعی، گاه بسیار حاد و مستقیم و گاه غیر مستقیم مطرح شده و می‌شود و یكی از فاكتورهای بسیار موثر و تعیین كننده امور و تصمیم‌گیری‌های سیاسی كبك و كاناداست.
پارتی كبكوا (حزب كبكی‌ها) كه اكنون بیش از چهار دهه از تشكیل آن می‌گذرد در سطح استانی و بلوك كبكوا در سطح فدرال، دو حزبی هستند كه انگیزه اصلی تشكیل آنها و برنامه عمده‌شان جدایی از کانادا و تشكیل كشورمستقل كبك است. اعضا و رهبران این دو حزب خود را به فرانسهIndependantist به معنای «استقلالطلب» می‌خوانند. كانادایی‌های انگلیسی‌زبان واژه‌ای كه بار منفی دارد، واژه separatist، «جدایی‌طلب» را در باره آنها بكار می‌برند.
تضاد و اختلاف بین فرانسهزبانها با کانادایی‌های انگلیسی‌زبان به چند قرن پیش برمی‌گردد. ۲۲ سال پیش از تشكیل كنفدراسیون كانادا، در سال۱۶۵۹ جنگ خونینی میان فرانسه‌‌زبان‌های Novelle France یا New France که نام آن دوره کبک بود و انگلیسی زبان‌ها درگرفت كه پس از هفت سال با پیروزی گروه دوم به پایان رسید و انگلیسی‌‌زبان‌ها، كبك را تحت تسلط خود درآوردند. آنها تمام امور سیاسی، اقتصادی و اجتماعی فرانسهزبانها را در دست گرفتند و این تسلط در روند تاریخی كانادا و كبك با افت و خیزهایی سال‌ها ادامه داشت تا در دهه شصت که با آغاز انقلاب آرام Quiet Revelation فرانسهزبانها كم‌كم رنگ باخت و در پی حق‌جویی عادلانه کبکی‌ها اوج گرفت و سبب‌ساز «بحران اكتبر» شد. نتیجه دیگر انقلاب آرام این بود که در سال ۱۹۶۹ و در دوران نخست‌وزیری پیر الیوت ترودو، او با تصویب لایحه‌ای، زبان فرانسه را در كنار انگلیسی، زبان رسمی كانادا اعلام كرد.
شهركبك (کبک‌سیتی) مركز استان كبك ۴۰۳ سال پیش، در سال ۱۶۰۸ به وسیله Samuel de Champlain بنا شده است. كبكی‌ها از نژاد لاتین هستند و نه تنها زبانشان كه ویژ‌گی‌های فرهنگی دیگر آنها هم با انگلیسی‌ها فرق می‌‌كند. با توجه به اینكه كبك قدیمی‌ترین شهری است كه در ابتدای مهاجرت مهاجران به كانادا ساخته شده، می‌توان عمق فاجعه تسلط انگلیسی‌ها بر فرانسهزبانها را از دیدگاه کبکی‌ها و دلایل تاریخی و فرهنگی اینكه چرا كبكی‌ها می‌خواهند از كانادا جدا شوند، دریافت. صرف نظر از اینكه این جدایی چقدر به نفع و یا زیان كبك و یا كبكی‌ها و کاناداست، اكنون كبك نه تنها در مونترال بلكه در دیگر مناطق خود، مهاجران بسیاری از کشورهای مختلف و از جمله از ایتالیا، چین، روسیه، مکزیک، کشورهای عربی و البته ایران را در خود جمع‌‌آورده و به جامعه‌‌ای چند فرهنگی Diverse Society تبدیل شده است. این گروه از مهاجران همگی لزوماً و آنگونه كه نتایج رفراندوم سال ۱۹۹۵ نشان داد، خواستار جدایی كبك از كانادا نیستند.
بحران اکتبر ۱۹۷۰ نقطه عطفی در تاریخ کبک و کانادا و اوج احساسات استقلال‌طلبی کبکی‌هاست. ساعت چهار بامداد روز ۱۶ اكتبر ۱۹۷۰، یازده روز پس از آنكه جیمزکراس دیپلمات بریتانیایی بوسیله FLQ ،Front de Liberation du Quebec (جبهه آزادی‌بخش كبك) و سه روز بعد از آنكه پیرلاپورت وزیر كار و معاون نخست‌وزیر دولت لیبرال كبك، بوسیله همین جبهه به گروگان گرفته شدند، پیرالیوت ترودو، نخست‌وزیر دولت فدرال به تقاضای روبر بوراسا، نخست وزیر کبک و ژان دراپو Jean Drapeau شهردار وقت مونترال با اعزام ارتش كانادا به مونترال، در بزرگترین شهر كبك حكومت نظامی برقرار كرد. «جبهه آزادی‌بخش کبک» اتحاد ملی‌گرایان افراطی دست چپی است که در اوائل دهه شصت و با هدف کسب استقلال کبک بوجود آمده بود.
غروب روز برقراری حكومت نظامی، ترودو در نطقی تاریخی كه از شبكه سراسری تلویزیون سی‌بی‌سی پخش شد، دلایل خود را برای برقراری حكومت نظامی توضیح داد. در این سخنرانی، ترودو از دموكراسی موجود در كانادا سخن گفت. اقدامات FLQ را به شدت محكوم کرده و هشدار می‌دهد كه به عنوان نخست‌وزیر و رهبر كانادا در راستای حفظ امنیت و جان شهروندان هیچ‌گونه اقدام تروریستی را تحمل نمی‌كند.
نظرخواهی‌هایی كه درباره این اقدام ترودو در آن زمان انجام شده، نشان می‌دهد كه ۸۵ درصد مردم كانادا با برقراری حكومت نظامی در مونترال موافقت كامل داشته‌اند.
دو سال پیش از بحران اکتبر، حزب کبکی‌ها از اتحاد سازمان‌های استقلالطلب کبک و به ابتکار و رهبری «رنه له وک» در سال ۱۹۶۸ تشکیل شد. رنه له وک روزنامه‌نگار و سیاستمدار برجسته تاریخ کبک و کاناداست. له وک تا پیش از تشکیل حزب کبکی‌ها در دولت‌های لیبرال به مقام وزارت هم رسیده بود.
بدنبال تحولات ناشی از انقلاب آرام و بحران اکتبر، پارتی کبکوا توانست در انتخابات دوره سی و یکم مجلس ملی کبک، با بدست آوردن ۷۱ کرسی از ۱۱۰ کرسی به پیروزی برسد. این حزب در ماه نوامبر سال ۱۹۷۶ اولین دولت اکثریت استقلالطلب را در کبک تشکیل داد.
پارتی کبکوا در راستای استقلال کبک در ۲۶ اوت ۱۹۷۷ با تصویب لایحه مشهور ۱۰۱، زبان فرانسه، زبان اکثریت ساکنان کبک را به عنوان تنها زبان رسمی و قانونی کبک تعیین کرد.
حدود ۳۵ سال از تشکیل اولین دولت استقلالطلب می‌گذرد و با برگزاری دو رفراندم در سال‌های ۱۹۸۰ و ۱۹۹۵ هنوز کبکی‌های خواستار جدایی از کانادا، به هدف خود نرسیده‌اند. با افزایش روزافزون مهاجران در کبک و نقش آنها در تمام امور این استان مهم کانادا و دیگر تحولات سیاسی و اقتصادی کانادا و جهان اکنون موضوع جدایی‌خواهی کبکی‌ها شکلی بسیار متفاوت بخود گرفته است. علاوه بر گروه کثیری از مهاجران، شماری از خود کبکی‌ها هم به اردوی مخالفان جدایی کبک از کانادا پیوسته‌اند. زبان فرانسه قانونا زبان رسمی کبک است اما زبان انگلیسی هم برای کار و زندگی در کبک و بویژه شهر بزرگی چون مونترال در تمام امور از درس و دانشگاه گرفته تا کار، تجارت و سیاست در عمل کاربرد مهمی دارد. پارتی کبکوا که اپوزیسیون رسمی دولت لیبرال است، اکنون با کشمکش‌های درون حزبی روبروست و صحنه سیاسی کبک به طرز چشم‌گیری نسبت به دهه هفتاد دگرگون شده و همسو با این تحولات، جدایی‌طلبی کبک با چالش‌های زیادی روبروست.
ثبت دیدگاه