مهاجران و تبعیض در بازار کار کانادا

این نوشتار در دهمین شماره نشریه پرنیان کانادا که به موضوع «مهاجران و بازار کار» می‌پردازد منعکس شده است.

به سادگی و در نگاه اول می­شود تصور کرد که بازار کار، کاریابی و استخدام و دستمزد و مواردی از این دست مقوله­هایی اقتصادی هستند که به عرضه و تقاضا، تخصص و توان بستگی دارند. اما این همه ماجرا نیست. باید بدانیم که در این زمینه، مثل همه زمینه‌های دیگر زندگی بشری، جامعه و فرهنگ نقشی بسیار بیشتر از آن دارند که در نظر اول به چشم می­آید. کافی است به این نکته دقت کنیم که بسیاری از ما خودمان را با کاری که در آن درگیریم تعریف می­کنیم، ارزش اجتماعی و منزلت خودمان را از آن کسب می­کنیم و با کار است که ارتباطات اجتماعی و شبکه اطرافیان‌مان را شکل می­دهیم. با کار است که سبک زندگی فرد و جایگاه او در قشربندی اجتماعی نیز معین می­شود. با این وصف، گاه به نظر می­رسد که مبحث کسب درآمد فقط بخشی از رویکرد فرد به کار را تشکیل می­دهد و ابعاد اجتماعی آن بسیار مهم­تر است.

برای روشن شدن این امر کافی است به ماهیت دوگانه کار در جوامع مهاجرپذیری چون کانادا توجه کنیم. بسیاری از کسانی که در قالب نیروی کار ماهر به کانادا می­آیند در کشور خود صاحبان مشاغلی بوده­اند که در آن تخصص داشته و بنابراین بر اساس درک عام می­باید گفت با این تخصص و توان و با در نظر گرفتن عوامل دیگری چون سن متقاضی مهاجرت که بر روند مهاجرت تاثیرگذار است، این گونه افراد باید در بازار کار کانادا – که خود به دنبال پذیرش ایشان بوده است – به راحتی جذب شوند و از حقوقی که به طور عمده در مقایسه با دریافتی ایشان در کشور خودشان بیشتر است – و این یکی از عوامل جذب مهاجران است – برخوردار گردند. ولی به طور معمول این اتقاق نمی­افتد. به برخی از این عوامل اشاره می­کنم تا نشان دهم کار مهاجر چگونه از جامعه و فرهنگ تاثیر می­پذیرد.

مهاجر کانادایی که در دور باطل «سابقه کار کانادایی» و یافتن «اولین شغل» گرفتار می­شود ناچار از پذیرفتن مشاغلی است که به نسبت تحصیلات و سابقه کاری­اش در سطحی پایین­تر قرار دارد. ۴۲ درصد مهاجران به کانادا که تحصیلات دانشگاهی دارند در مشاغلی کار پیدا می­کنند که یا به تحصیلات آنها نیازی ندارند یا به سطحی پایین­تر، مثلا کالج، نیاز دارند. این نسبت برای کاناداییان حدود ۲۸ درصد است. از طرف دیگر احتمال یافتن شغلی تمام­وقت هم برای مهاجران بسیار کمتر است، حدود ۴۱ درصد مهاجرانی که می­توانند شغلی پیدا کنند در گروه مشاغل نیمه­وقت کار می­یابند.[i] بنابراین، مهندس معماری ایرانی­ای که در فروشگاهی کانادایی مسئول فروش بخش تزئینات منزل می­شود، با فشار شدید تعارضی درونی روبه­رو خواهد شد که گاه مردافکن است. اما این امر سویه دیگری هم دارد – و البته کاهش ارزش ریال این امر را روشن­تر هم ساخته است – که همین مهندس با حسابی سرانگشتی درمی­یابد که دریافتی­اش در این شغل حتی با میزان دریافت حداقل دستمزد گاه نسبت به دریافتی­اش در کشور خود قابل ملاحظه است. در این حالت آن تعارض پیش­گفته شدیدتر هم می­شود: از سویی می­پرسد اگر من برای زندگی بهتری – هرچه که باشد – مهاجرت کرده­ام، آیا عاقلانه است که خود را درگیر کاری پست، پر خطر و بی­آینده کنم؟ و از سوی دیگر می­پرسد با توجه به امکانات و سطح زندگی در کشور جدید آیا قرار گرفتن در شغلی فرودستانه­تر هم به صرفه نیست؟ پاسخ نومیدانه به این سوالات، مخصوصا در دوره شش ماهه اول ورود مهاجر به سرزمین جدید، گاه موجب بروز ناراحتی­های روحی و گاه منجر به اخد تصمیماتی آنی و شتابزده مثل برگشت می­شود…

متن کامل این نوشتار را در این صفحه از وبسایت پرنیان کانادا بخوانید.