مجید بسطامی
ما در این سایت بارها بر توجه به معتبربودن منابع اطلاعاتی که شما می‌توانید از آنها کسب اطلاعات کنید تاکید کرده‌ایم. ممکن است کسی بپرسد که معتبر بودن منابع اطلاعاتی یعنی چه و چه زمان می‌توان از آن اطمینان حاصل کرد؟ در اینجا به این موضوع پرداخته‌ایم.
شاید این سوال را بتوان به شکل دیگری هم پرسید: آیا به صرف اینکه مطلبی در یک سایت دولتی درج شده باشد صحت آن تضمین شده است و به استناد آن می‌توان فعالیت‌ها را سامان داد و تصمیمات مهم گرفت؟
در حال حاضر به دلیل اهمیت یافتن منابع اینترنتی در میان کسانی که به آن دسترسی دارند گاهی چنین فرض می‌شود که هر آنچه در اینترنت یافت می‌شود قابل استناد است. در اینجا به بررسی میزان صدق این گفتار می‌پردازیم.
فروم‌ها و تالارهای گفتگو
قطعا کم‌اعتبارترین منابع اینترنتی فروم‌ها و تالارهای گفتگو هستند. این منابع در واقع شکل امروزی‌تر و آن-لاین مکالمات شفاهی و گپ و گفت‌های دوستانه هستند و به همان اندازه که مثلا گفته‌های باجناق شما می‌تواند برای پیش‌برد یک دعوای حقوقی یا بحث اداری معتبر باشد این گفته‌ها هم چنین هستند خصوصا که نه هویت بحث کنندگان روشن است نه میزان تبحر و اطلاعات آنها بر موضوع و نه جامعیت نگاه آنها به بحث مورد نظر. شما می‌توانید از طریق این مکالمات، تصویری کلی و عمومی از بحث مورد نظر به دست آورید یا با تنوع نظرات و سلایق آشنا شوید اما هیچگاه نباید گفته‌های مطروحه را، حداقل قبل از آنکه از طریقی دیگر آنها را ارزیابی نکرده‌اید مبنای تصمیم یا عمل قرار ندهید.
بلاگ‌ها
وضعیت بلاگ‌ها ا حدودی متفاوت است و به درجه اعتبار صاحب یا صاحبان بلاگ بستگی دارد. بدیهی است که بلاگ‌هایی که اسم و رسم صاحب آن چندان روشن نیست نمی‌تواند ملاک عمل قرار بگیرد اما الان بلاگرهای خیلی متخصص و حرفه‌ای در حوزه‌های مختلف حضور دارند که بحث‌اشان در فیلد و زمینه کاری آنها سند شده است و حتی برخی از موسسات آکادمیک اخیرا پذیرفته‌اند که دانشجویان چنین منابعی را به عنوان منبع رسمی و معتبر در مقالات علمی‌اشان اعلام کنند. اما واضح است که اگر قصد داریم تا از اطلاعات یک بلاگ به عنوان مرجعی برای یک بحث اداری و رسمی استفاده کنیم اولا باید شناخت دقیقی از مرجع و صاحب بلاگ داشته باشیم و دوم مطمئن شویم که اطلاعات و مباحث مطروحه در آن از سوی مراجع صاحب صلاحیت هم مورد تایید باشد و آن مراجع هم در مورد میزان اعتبار صاحب بلاگ، با ما هم نظر هستند و اطمینان از چنین مواردی ساده نیست؛ اما برای آشنایی با موضوعات مختلف و دریافت وجوه و زوایای متنوع یک بحث، بلاگ‌های معتبر، مراجع و منابع خوبی هستند.
البته حساب یک نوع از بلاگ را باید مجزا کرد که به مرور در حال تبدیل شدن به یک نرم یا زمینه عادی در جهان وب می‌شود. این روزها خیلی از تشکیلات نیمه‌دولتی یا غیردولتی و برخی از مراجع صاحب صلاحیت بین‌المللی، اعلام رسمی دیدگاه‌های سازمان مورد نظر خود را در قالب مباحث بلاگ اعضای اصلی خود اعلام می‌کنند. معمولا به این صورت که این گروه ابتدا یک موضوع مبتلا‌به و مهم را در قالب بحث‌های بلاگ جمعی به اطلاع عموم می‌رسانند، آدم‌های اصلی آن بلاگ دیدگاه‌های خود را به اطلاع عموم می‌رسانند و از طریق کامنت‌ها، نظرسنجی‌ها و سایر ابزار آن-لاین، نظرات مخاطبان را گردآوری می‌کنند و در نهایت خروجی بحث را به عنوان نظر رسمی جمع بر روی همان بلاگ قرار می‌دهند. واضح است که این گروه از بلاگ‌ها در حوزه تخصصی و دارای اختیارات گروه، کاملا رسمی هستند و مصوبات آنها جنبه رسمی دارد. البته معمولا برای جلوگیری از سوءبرداشت، این مصوبات نهایی در جای دیگری از وب‌سایت آن سازمان که وظیفه انعکاس این‌گونه مباحث را دارد مجدداً منتشر می‌شود تا قطعیت یافتن و رسمی شدن آنها از هر نوع شبهه و ابهامی
ویکی‌ها، دایرة‌المعارف‌ها، از من بپرسیدها و سایر مراجع آن-لاین
پیشتر درباره میزان اعتبار منبع مهمی چون ویکی‌پدیا سخن گفته‌ایم. واقعیت این است که هنوز جامعه جهانی حاضر به پذیرش منابع آن-لاین با امکان پست‌گذاری عمومی به عنوان یک مرجع معتبر نشده و بعید است که در آینده هم بشود چون تاثیر عوامل مختلف در مخدوش شدن اطلاعات این‌گونه مراجع زیاد است و مرجع رسمی هم برای بررسی و کنترل این اطلاعات نیست.
روز به روز بر اهمیت این منابع به عنوان آغازگر جستجو و وسیله‌ای برای آشنایی اجمالی یا مسیریابی بحث بیشتر می‌شود اما اینکه بتوان به اطلاعات آنها به عنوان منابع معتبر استناد کرد، مقدور نیست. اگر می‌خواهید از این‌گونه منابع استفاده کنید یک راه منطقی این است که اطلاعات چندین منبع مختلف را مشاهده و مشترکات آنها را مقایسه کنید. اگر اختلافات زیاد بود یا اختلافاتی اندک اما در موضوعات مهم وجود داشت قید آنها را بزنید و دنبال منابع معتبرتر بگردید که ممکن است دیگر به صورت آن-لاین نباشند.
البته در مورد منابع اطلاعاتی و مرجع آن-لاین یک نکته متمایزکننده وجود دارد. برخی از این منابع در واقع نسخه اینترنتی و آن-لاین یک مرجع معتبر کاغذی هستند. بدیهی است که چنین مراجعی اگر توسط نهادی که صاحب و ناظر بر تولید و انتشار نسخه کاغذی بوده به صورت آن-لاین در دسترس عموم قرار گرفته باشند در واقع اعتباری هم‌وزن نسخه کاغذی دارند.
سایت‌های دولتی
شاید بزرگ‌ترین خطا در اعتبار دادن بیش از حد به اطلاعات سایت‌ها در این مورد و اتفاقا از سوی افراد متخصص‌تر و حرفه‌ای‌تر اتفاق می‌افتد یعنی صرف اینکه مطلبی در یک سایت دولتی مشاهده می‌شود معتبر و دقیق فرض می‌شود با این دیدگاه که قاعدتا تشکیلات دولتی خصوصا در کشورهای جهان اول به دلیل اهمیت موضوع اطلاع‌رسانی و اینترنت، دقیق‌ترین و جدیدترین اطلاعات را بر روی وب سایت‌ها قرار می‌دهند؛ قطعا این فرض نادرست است. بهترین دلیل آنهم اینکه شما با اندکی جستجو می‌توانید مواردی از اطلاعات نادرست، قدیمی یا متناقض را در این سایت‌ها بیابید. اگر چنین است پس چگونه باید از اعتبار و صحت اطلاعات این سایت‌ها اطمینان حاصل کرد؟
به این موضوع در مطلب بعدی خواهیم پرداخت.
ثبت دیدگاه