زمانی‌که در این سایت به تکرار درباره رعایت حقوق مولف و سایر مباحث حقوقی مشابه (حق ثبت تجاری-تردمارک، حق ثبت اختراع یا ابداع-پتنت…) بحث می‌شود و به مخاطبان دقت در نحوه استفاده از مطالب یادآوری می‌شود هستند افرادی که این تاکیدات را تنها به واسطه حساسیت‌های کنپارس نسبت به حاصل تلاش نویسندگان خود ارزیابی می‌کنند. البته این مورد برای کنپارس بسیار اهمیت دارد اما این تنها دلیل نیست. یکی از اهداف ما از این همه تاکید جنبه‌های آموزشی و آگاهی‌بخشی این بحث است.
مطالب مرتبط اینجا می آیند.
متاسفانه حقوق مولفین و پدیدآورندگان به اشکال گوناگون و تقریبا توسط همه افراد در ایران در انواع رسانه‌های دیداری، شنیداری و مکتوب نقض می‌شود و به صورت یک عادت روزمره درآمده است درحالی‌که تداوم چنین رفتاری در کانادا برای آنها که قصد مهاجرت به این کشور را دارند می‌تواند به موقعیت‌های ناگواری منجر شود. قصه رییس دانشکده پزشکی دانشگاه البرتا که قاعدتا با تمام این مفاهیم آشنا بوده اما اندکی سهل‌انگاری و بی‌دقتی وی به فاجعه‌ای برای آینده شغلی‌اش ختم شده نمونه‌ای از این ماجراهاست.
قصه چه بود؟
حدود دو هفته پیش در جمعه ۱۰ جون ۲۰۱۱، دکتر فیلیپ بیکر رییس سرشناس و مشهور دانشکده پزشکی دانشگاه البرتا در جمع فارغ‌التحصیلان امسال این دانشکده حاضر شد تا با انجام سخنرانی، موفقیت شاگردانش را در یک جمع خصوصی ۵۰۰ نفره تبریک بگوید. برای تعدادی از دانشجویان متن سخنرانی آشنا به نظر آمد و در دنیای امروز که ثبت سخنان کسی و جستجوی موارد مشابه در دنیای وب کار چندان دشواری نیست، تلاش زیادی لازم نبود تا دانشجویان هوشیارتر همانجا کشف کنند که بخش اعظم این سخنرانی، مطابقت کاملی با سخنرانی استاد دیگری دارد که حدود یک سال قبل ایراد شده است. همان شب و فردای آن روز کوس این رسوایی توسط دانشجویان بر همه منابر مجازی نواخته شد و شنبه توجه رسانه‌ها را به خود جمع کرد. رییس دانشگاه البرتا ادعا کرده که صبح یک‌شنبه قصه رسوایی رییس مهم‌ترین دانشکده دانشگاهش را شنیده و با اعضای دیگر شورای مدیریت دانشگاه جلسه گذاشته تا چطور با این رسوایی غیرقابل گذشت روبرو شود.
چرا این ماجرا این قدر مهم است؟
استفاده از حاصل تلاش دیگران در قالب کلمات و حتی مفاهیم در فعالیت‌های آکادمیک ممنوع است مگر اینکه استفاده کننده طبق اصول خاصی بطور دقیق آدرس این کاربردها را بیان کرده باشد. این آدرس‌ها باید به یکی از روش‌های استناندارد مورد قبول موسسات آموزشی بیان شده باشد (MLA، APA…) و عدم رعایت این نکته برای دانشجویان و اعضا هیات علمی شدیدترین نوع مجازات‌های آکادمیک را به دنبال دارد و در کارنامه آنها نیز ثبت می‌شود. توجه داشته باشید که تنها تغییر کلمات کفایت نمی‌کند یعنی اگر شما عبارات کسی را هم تغییر دهید اما همان گفته او را دوباره بازگویی کنید باید به این استفاده از محتوای بحث وی اشاره کنید وگرنه مرتکب خطایی شده‌اید که به آنplagiarism (سرقت ادبی یا علمی) می‌گویند. مسئله اینجا بود که دانشجویان عصبانی و اعضا هیات علمی دانشگاه می‌پرسیدند که چگونه می‌توان از دانشجویان رعایت چنین مواردی را طلب کرد و بی‌مبالاتی و تخلف در این زمینه را به شدیدترین شکل مجازات کرد در حالی‌که بالاترین مقام دانشگاهی در آن حوزه به آن پایبند نبوده است.
ماجرا به کجا ختم شد؟
دکتر بیکر سعی کرد با انتشار یادداشتی که حاوی عذرخواهی از غفلت و خطای وی بوده و البته توجیهاتی هم برای کارش تراشیده بود (مثل اینکه این جمع کوچک و خصوصی بوده و نظایر اینها) از فشار افکار عمومی و خصوصا دانشجویان بکاهد در حالی‌که دانشگاهیان به ویژه دانشجویان دانشکده وی با برگزاری تجمع‌هایی به رایزنی برای نحوه حل این مشکل و بازگرداندن اعتبار دانشگاه مشغول شدند و مسئولان امر هم ۲-۳ روزی را به انجام مشاوره با حقوق‌دانان برای بررسی تمامی ابعاد بحث اختصاص دادند و بعد از یک هفته نتیجه این شد:
دکتر بیکر از سمت ریاست دانشکده پزشکی استعفا داد و برای مدت چهار ماه هم «ترک خدمت» تقاضا کرد که به معنای تعویق تمامی فعالیت‌های پژوهشی و آموزشی وی تا پایان تابستان خواهد بود.
دانشگاه ضمن پذیرش استعفا و درخواست ترک خدمت، به دلیل سوابق علمی و پژوهشی طولانی، ایشان را از سمتی استادی دانشکده عزل نکرد و ایشان بعد از بازگشت به عنوان استاد عادی به سر کلاس خواهند رفت.
چند گروه تحقیق، سوابق پژوهشی و آکادمیک ایشان را بررسی خواهند کرد تا دریابند نمونه چنین خطاهایی در گذشته هم اتفاق افتاده یا نه؛ در صورت مشاهده، بسته به مورد تصمیم‌گیری خواهد شد.
امیدواریم همین ماجرا به همه ما خاطرنشان کرده باشد که چگونه خطاهای به ظاهر کوچک و کم‌اهمیت در حد یک سخنرانی چند خطی در یک جمع کوچک که می‌توانست تماما به ذکر خاطره و اعلام نظر درباره آب و هوا اختصاص یابد! قابلیت این را دارد که برسر آینده شغلی و اعتبار اجتماعی افراد آن کند که با دکتر بیکر کرد کما اینکه بعید است دکتر فیلیپ بیکر با سابقه درخشان آکادمیک در انگلستان و کانادا بعد از بازگشت به سر کار همان دکتر بیکر سابق باشد.
ثبت دیدگاه