مجید بسطامی
در بحث قبل تاکید کردیم که اطلاعات را باید از منابع معتبر کسب کرد اما سوال اینجاست که چه منبعی معتبر است و از کجا باید چنین چیزی را تشخیص داد؟ درباره تعدادی از منابع آن-لاین که امروزه برای یافتن اطلاعات و پاسخ به پرسش‌ها متداول شده‌اند سخن گفتیم و اینکه تا چه میزان می‌توان به اطلاعات آنها استناد کرد. انتشار آن مطلب انتقادی را به دنبال داشت که در اینجا به آن می‌پردازیم.
پیش از اینکه بخواهیم بحث اصلی درباره وضعیت وب سایت‌های دولتی از نظر میزان اعتبار را بررسی کنیم اشاره به یک نکته مهم است. پس از انتشار پست قبلی، دوستی انتقاد می‌کرد که ارزش کامنت‌ها و نکاتی را که در بسیاری از سایت‌ها بیان می‌شود را دست‌کم گرفته‌ایم و متذکر می‌شد که تاکنون اطلاعات بسیار ارزشمندی را از این طریق کسب کرده است. او مثال می‌زد که برای خرید بسیاری از کالاها قبل از هر چیز ریویوهای مرتبط با آنها را می‌خواند و یا برای آگاهی از رویه‌های دولتی درباره هر موضوع تلاش می‌کند تا آنها را در فروم‌ها مطرح کند و بر اساس توصیه افراد عمل می‌کند.
این نکته دوستمان دقیق و در بسیاری از موارد درست است. خود نگارنده بارها از این گونه کامنت‌ها بهره گرفته است. فراتر از آن، کامنت‌ها، ریویوها یا دیدگاه‌هایی که مثلا افراد پس از خرید یک کالا یا کتاب یا مشاهده یک فیلم در ذیل معرفی اینترنتی آن گذاشته‌اند امروزه به یکی از منابع بسیار مهم برای آگاهی‌بخشی و تصمیم‌گیری تبدیل شده است اما باید توجه داشت که موضوع با موضوع تفاوت دارد و اعتبار داشتن یا نداشتن هم چیزی فراتر از مفید بودن یا نبودن است.
فرض کنید که ۵ نفر در سایت آمازون درباره کتابی نظر داده‌اند و با بیان دلایل یا صرف بیان سلایق و علایق خود آن را کتابی مفید یا خسته کننده یا مزخرف ارزش‌گذاری کرده‌اند. شما به عنوان یک خواننده بالقوه یا علاقه‌مند می‌توانید بر اساس این اطلاعات تصمیم بگیرید که کتاب را تهیه کنید یا نه. همچنین می‌توانید بدون توجه به آنها و بر اساس علایق و سلایق خود در این باره تصمیم بگیرید. مثلا ممکن است از ۵ نفر ریویونویس، ۴ نفر گفته باشند که کتاب ارزش خواندن را ندارد اما شما به دلیل آشنایی و علاقه به کارهای نویسنده تصمیم بگیرید که آن را بخوانید.
حال فرض کنید کسی از شما بپرسد که آیا کتاب فوق از نظر بیان اطلاعات کتاب موثقی است و یا حتی ساده‌تر از این، از شما بپرسد آیا خوانندگان از مطالعه این کتاب احساس رضایت می‌کنند؟ هر دو این پرسش‌ها در عین اینکه به نظر متفاوت می‌رسند و در ظاهر با اتکا به اطلاعات بالا فقط می‌توان به پرسش دوم پاسخ داد اما در واقع از نظر بیان حقایق و فکت‌ها یک ماهیت دارند و برای پاسخ به آنها باید تحقیق و پژوهش کرد. در واقع با آن مجموعه اطلاعات به هیچ‌یک از این دو پرسش نمی‌توان پاسخ دقیق و معتبر داد. چرا که صرف ۵ نظر در روی یک سایت (که حتی معلوم نیست نماینده ۵ نفر متفاوت باشد یا تکرار چندین باره نظرات یک نفر!) قابل تعمیم به دامنه خوانندگان کتاب نیست. ضمن اینکه ممکن است همه این ۵ نظر را رقبای نویسنده یا افرادی که با فکر و ایده وی مشکل داشته‌اند بیان کرده باشند و فروض دیگر. مسئله هر چه باشد، نکته اینجاست که این مجموعه از نظرات برای نتیجه‌گیری کلی، معتبر یا reliableنیستند.
پس شما اگر خواستید می‌توانید بر اساس مطالعه ۱۲ دیدگاه درباره فلان لپ‌تاپ مارک سونی در فروشگاه فیوچرشاپ آن را بخرید یا نخرید اما به صرف آن حرف‌ها نمی‌توانید به دیگران بگویید که این لپ‌تاپ از نظر جامعه استفاده‌کنندگان چنین و چنان است.
حال اگر کسی از شما بپرسد که روش دریافت ویزای کانادا چیست و کسی در یک فروم گفته باشد که خودش یا باجناقش چنین و چنان کرده‌اند آیا این گفته‌ها معتبر است؟ یا معتبر اطلاعاتی است که در وب سایت یک شرکت معتبر مشاوره مهاجرت با اتکا و ارجاع به اصلی‌ترین منبع این حوزه یعنی سایت اداره مهاجرت کانادا بیان شده باشد؟ همین نکته به ظاهر بدیهی هر ساله صدها نفر را به اشتباه می‌اندازد. شما در میان خیل کسانی که برای ویزای کانادا اقدام می‌کنند افراد بسیاری را می‌بینید که تقریبا تمامی اطلاعات آنها از نحوه درخواست ویزا، زندگی، کار و تحصیل در کانادا بر اساس شنیده‌های از این و آن یا گفتگو با کسانی است که قبلا این کار را انجام داده‌اند بدون توجه به اینکه شاید وضعیت افراد با هم تفاوت داشته باشد یا مثلا موضوع اختلاف زمان در گذراندن تجربه‌ها بسیار مهم است! کسی که ۵ سال پیش برای این کار اقدام کرده با آنکه امسال اقدام می‌کند از یک روش و وضعیت پیروی نمی‌کنند.
و خود شما ببینید وقتی در موضوعی به این مهمی، بسیاری از ما همه اطلاعات را از این طریق کسب می‌کنیم در مورد سایر امور کار و زندگی که شاید در این حد از اهمیت نباشند چه خواهیم کرد؟ و در کانادا افراد زیادی را می‌بینید که سال‌ها در اینجا زندگی کرده‌اند و بارها از این سوراخ گزیده شده‌اند اما حاضر نیستند این عادت نادرست اتکا به شنیده‌ها و منابع غیرمعتبر در جایی که رجوع به منابع معتبر یک ضرورت بوده کنار بگذارند. موضوع بسیار روشن است. شما می‌توانید در پاسخ به اینکه چرا فلان مدل لپ‌تاپ را خریده‌اید به نظر و گفته این و آن استناد کنید اما در پاسخ به اینکه چرا فلان مدرک در فایل شما نیست نمی‌توانید به گفته‌های دوست و اشنا یا یک اکانت از چت روم اشاره کنید.
برای چنین مواردی توصیه ما فقط این است که تلاش کنیم در جهانی که روز به روز مراجعات و کاربردهای اینترنتی از همه نظر گسترش و اهمیت بیشتری می‌یابند به ظرایف بحث توجه کنیم و برخی عادت‌های متداول اما مضر را کنار بگذاریم. اموری هستند که بی‌دقتی در انجام آن و تکیه به اطلاعات نادرست و غیرموثق یا غیرمعتبر به معنای از دست دادن فرصت‌ها یا تاخیر در دسترسی به آنها خواهد بود. اگر به جای اینکه مدارک ضروری مورد نیاز برای درخواست فلان مجوز تخصصی را بدون توجه به چک لیست سایت رسمی و بر اساس اطلاعات کهنه شده وب سایت‌های فرعی آماده و ارسال کنید نتیجه آن برگشت خوردن چندین باره مدارک و اتلاف پول، وقت و انرژی خواهد بود (اخیرا با چنین موردی که سبب ناخرسندی یک دوست شده بود برخورد داشتم) اما اگر در بدو امر سایت معتبر را شناسایی کرده و همه کارها را بر اساس آن انجام دهید و هر جا هم که شک و تردیدی داشتید از فرد مسئول در همان ارگان سوال کنید احتمال خطا به شدت کاهش خواهد یافت.
در پست بعد به موضوع سایت‌ها و منابع دولتی و جدا کردن موارد معتبرتر در میان آنها خواهیم پرداخت.
ثبت دیدگاه