پس از بررسی وضعیت ادامه تحصیل در مقطع لیسانس و نکاتی که در این زمینه بیان شد، در ادامه موضوع «تحصیل در کانادا با هدف کاریابی موفق» به ادامه تحصیل در مقطع تحصیلی فوق لیسانس می پردازیم.
جدای از بحث ادامه تحصیل در کالج و فواید شغل یابی آن، اگر قرار باشد برای دریافت یک مدرک تحصیلی دانشگاهی دیگر توصیه ارائه دهیم آن مقطع، دوره کارشناسی ارشد یا فوق لیسانس خواهد بود. چرا چنین است؟
تقریبا همه دلایلی که بر علیه ادامه تحصیل در مقطع لیسانس بیان شد، می توان به نفع ادامه تحصیل در این مقطع بیان کرد؛ مثلاً:
بهبود شرایط کاریابی با این مدرک تحصیلی: در سلسله مقالات بررسی وضعیت بازار کار اشاره شد که نرخ بیکاری در میان مهاجرین به عوامل متعددی بستگی دارد و بر اساس عواملی دیگر ممکن است این رقم افزایش یا کاهش یابد. مثلا عامل زمان بسیار مهم است به گونه ای که با گذشت زمان این نرخ کاهش می یابد و به متولدین کانادا نزدیک می شود. یک پارامتر مهم دیگر داشتن مدرک تحصیلی کانادایی است. یعنی با دریافت یک مدرک تحصیلی از دانشگاه یا کالج کانادایی (به شرط نداشتن مشکل جدی دیگری نظیر ضعف در برقراری ارتباط کلامی) احتمال یافتن کار مرتبط برای متقاضی بالا می رود پس از آنجا که اکثر مهاجرین دارای مدرک لیسانس یا فوق لیسانس هستند دریافت یک مدرک فوق لیسانس کانادایی می تواند تحت شرایطی به نفع آنها باشد.
علاوه بر این، به دلیل اینکه تعداد دارندگان این مدرک در بازار کار کانادا به طور طبیعی کمتر از دارندگان مدرک لیسانس است داشتن چنین مدرکی ممکن است (لطفا به این عبارت «ممکن است» دقت بفرمایید) به عنوان یک عامل مثبت و افزایش دهنده فرصت، عمل کند و شما را از رقیبانی که فاقد آن هستند پیش بیاندازد.
دوره های کوتاه مدت تر: دوره های فوق لیسانس ممکن است حتی از دوره های دیپلم (معادل فوق دیپلم در ایران) در کالج های کانادا کوتاه تر باشند. البته به دلیل سختی این دوره ها و مسئله چالش با زبان انگلیسی بیشتر دانشجویان، آن را در دو سال تا دو سال و نیم طی می کنند اما اکثرا امکان گذراندن این دوره ها در یک سال و نیم هم هست. برخی از دانشگاه ها که دارای سه یا ۴ سمستر در سال هستند دوره های فشرده یک ساله هم ارائه می دهند. معنای همه اینها یعنی ورود سریع تر (و نه لزوما موفقیت آمیزتر) به بازار کار است. اگر شما از جهات دیگر آماده باشید این ورود سریع به نفع کاریابی شماست.
عملی تر بودن نه تئوریک بودن (خصوصا دوره های دارای سیستم کو-آپ): معمولا دوره های فوق لیسانس در کانادا بیش از دوره های لیسانس یا دکترا با مقتضیات واقعی بازار کار تناسب دارند و جنبه های عملی آنها بالاست. البته این موضوع به نوع رشته و شیوه های ارائه دوره هم بستگی دارد که در ادامه به آنها می پردازیم. علاوه بر این برخی دوره های فوق لیسانس دارای شرایط کو-آپ و کار در محل هم هستند که مسلما این دوره ها برای کاریابی موفق شرایط بهتری را فراهم می آورند.
داشتن مدرک تحصیلی کانادایی با شرح درس و رفرنس ها (معرف ها)ی روشن: حسن دیگر این دوره ها این است که برای شما شرح درس های آشنا برای کارفرمایان و همچنین مدرسینی که می توانند رفرنس و معرف شما باشند فراهم می آورند. مثلا اگر شما یک محصل این مقطع در دانشگاه یورک باشید می توانید در پاسخ به مصاحبه کننده شغلی خود با اشاره به دروسی که گذرانده اید و شرح درس شفاف آنها که مبتنی بر نیازهای کانادا تصویب شده و نام بردن از اساتید برجسته ای که به شما درس داده اند و چه بسا توصیه نامه برایتان نوشته اند (و بعید نیست استاد، همکار یا دوست مصاحبه کننده شما هم بوده باشند) بر روی وی تاثیر مثبتی بگذارید.
انواع رشته های فوق لیسانس
هر چند همه دوره های این مقطع را ممکن است فوق لیسانس یا مستر بنامند اما واقعیت این است که آنها بسیاری از آنها اصلا شبیه یکدیگر نیستند. مسترها ممکن است بر اساس تعریفی که از رشته شده یا دسته بندی که در زیرمجموعه خود آنها وجود دارد (که به نحوه انتخاب واحد از سوی متقاضی بستگی دارد) حداقل بر سه نوع باشند:
مرحله بالاتر رشته لیسانس با معلوماتی تکمیلی تر: که معمولی ترین نوع است و در ایران هم تقریباً همه دوره ها چنین وضعیتی دارند. در این گونه موارد یک رشته لیسانس همنام یا بسیار شبیه وجود دارد و اکثر واحدهای دوره فوق، در ادامه یا تکمیل واحدهای دوره لیسانس است و لذا بر اساس تحصیلات و نمرات دورات لیسانس، چه بسا شما مجبور باشید برای طی کردن این دوره، برخی از واحدهای دوره لیسانس را دوباره بگذرانید. گذراندن چنین دوره هایی می تواند مفید باشد مشروط به اینکه شما در بررسی های خود دریافته باشید این کار واقعا ضرورت دارد.
گروه دوم، مرحله قبل از دوره دکترا: در این گونه رشته ها افرادی به دوره فوق لیسانس وارد می شوند که می خواهند حتماً دوره دکترا را پشت سر بگذرانند. در واقع این دوره ها بیش از اینکه فوق لیسانس باشند، پیش-دکترا هستند. معمولا طول این دوره ها بسیار کوتاه تر از دوره های فوق لیسانس تکمیل لیسانس است. توصیه من این است که به هیچ وجه سراغ این رشته ها نروید. در پست بعدی که درباره ادامه تحصیل در مقطع دکترا است به دلایل آن خواهم پرداخت.
گروه سوم، فوق لیسانس های میان رشته ای: این دوره ها در واقع در میانه دو یا چند رشته لیسانس قرار می گیرند. الان در ایران تعداد محدودی از آنها وجود دارند اما تعداد آنها در کانادا بسیار زیاد است. برای پذیرش در این رشته ها عموما داشتن یک مدرک لیسانس بدون توجه به اینکه چه لیسانس است ضرورت دارد. گاهی ممکن است که این مدرک لیسانس کمی محدود شده باشد مثلا در رشته های مهندسی اما در تعریف کلی این رشته ها جنبه عمومی تری نسبت به رشته های دیگر دارند. برای کسانی که می خواهند تغییر فیلد کاری بدهند یا کسانیکه در ایران علایق متعدد داشته و بر همین اساس تجارب شغلی متنوعی دارند، این رشته ها می تواند مفید باشد. فقط باید دقت کنید پیش از همه روشن سازید ادامه تحصیل در این رشته ها چه فرصت های شغلی و در کدام فیلدها برای شما فراهم می آورد و آیا این فرصت ها برای شما جذابیتی دارند.
توجه به گرایش ها و انتخاب paper-based یا Course-Based
بحث دیگری هم که در مورد ادامه تحصیل در این مقطع مهم است انتخاب یکی از دو وضعیت درس-محور یا پروژه-محور است. در اولی شما تمامی واحدهای درسی ضروری دوره فوق لیسانس را از میان دروس اجباری و انتخابی ارائه شده می گذرانید اما در دومی تعداد قابل توجهی از واحدها را برای انتخاب موضوع یک تز و ارائه آن کنار می گذارید. این تز باید طی مراحل اداری و آکادمیک بر اساس هدایت و نظر یکی از اعضای هیات علمی دپارتمان انجام شود. معمولا کسانی این کار را انجام می دهند که می خواهند بعدا برای دکترا اقدام کنند و لذا موضوع مورد نظر، استاد مربوطه و نظایر آن اهمیت زیادی دارد چون می تواند در موفقیت فرد برای دوره دکترا اهمیت زیادی داشته باشد و چه بسا به عنوان بخشی از پروژه دکترای وی یا مقدمه ای بر آن محسوب شود. در واقع یکی از روش هایی که میان دو گروه اول از تعاریف بالا تفکیک ایجاد می کند همین نحوه انتخاب و گذراندن واحدها است.
همانطور که بیان شد توصیه من عدم توجه به دوره دکترا است پس این روش دوم را اصلا مناسب نمی دانم. برعکس معتقدم باید تلاش کرد همه واحدها را به صورت درس برداشت و این درس ها را هم با دقت انتخاب کرد به طوری که کاربردی ترین دروس برای بازار کار را انتخاب کرد و تا حد امکان با اساتیدی همکاری نمود که رابطه شغلی خوبی با بازار کار دارند تا از همان دروس زمینه ای برای استخدام های بعدی فراهم کرد. در اینجا غلبه با وسوسه های مرسوم تحصیل در ایران مثل سرهم بندی کردن تکالیف یا گذراندن واحدها تنها بر اساس سادگی و احتمال کسب نمرات بالاتر از اهمیت زیادی برخوردار است. افراد بسیاری بر اساس تکالیف انجام شده در همین دروس توانسته اند در جلسات مصاحبه شغلی یا مصاحبه حرفه ای برای اخذ عنوان «مهندس حرفه ای» P. Eng. خوش بدرخشند پس نباید اهمیت شغلی این دوره تحصیلی با هدف «تحصیل برای اشتغال بهتر» را فدای عادات نادرست ایده «تحصیل به قصد کسب مدرک» یا حتی «تحصیل برای تحصیل» کرد.
توجه: این مطلب پیش از این در تاریخ 8 اردیبهشت 89 در همین وب سایت منتشر شده است
ثبت دیدگاه